ISBN: 978-960-6624-44-5 

Σελίδες: 192

Τιμή: 13 €

Ο Χομπς πέρασε μέσα απ’ το καμίνι του εμφύλιου σπαραγμού στην Αγγλία και των θρησκευτικών πολέμων στη Γαλλία. Και οι απόψεις του διαπνέονται από βαθιά απαισιοδοξία για την ανθρώπινη φύση, που ωθεί τους ανθρώπους στην αλληλοεξόντωση. Αυτόπτης μάρτυρας μιας από τις πιο ταραχώδεις και αιματηρές περιόδους της ευρωπαϊκής ιστορίας, πιστεύει όπως και ο Θουκυδίδης (τον οποίο είχε μεταφράσει) ότι «είναι έτσι φτιαγμένος ο άνθρωπος, που τα ίδια λίγο-πολύ θα γίνουν και στο μέλλον». Οι άνθρωποι διαφέρουν μόνο ως προς τα πάθη τους. Αλλά είναι όμοιοι ως προς τα ένστικτά τους: ωφελιμιστές, ευδαιμονιστές, ανταγωνίζονται για να αυτοσυντηρηθούν και να κυριαρχήσουν επί των άλλων. Αν αφήνονταν ανεξέλεγκτοι, θα ήταν καταδικασμένοι σε συνεχές αμοιβαίο μακελειό.

Αλλά οι άνθρωποι διακατέχονται και από πάθη που ενώνουν: ο φόβος του θανάτου, η επιθυμία των πραγμάτων που απαιτούνται για μιαν άνετη διαβίωση, η ελπίδα ότι αυτά μπορούν ν’ αποκτηθούν με τη φιλοπονία. Αυτά τα πάθη ωθούν τους ανθρώπους προς την επί γης ειρήνη. Κι εδώ επεμβαίνει η λογική. Η λογική υπαγορεύει την ειρήνη για το καλό του καθενός μας, και για το γενικό καλό. Ο ορθός λόγος δεν επιτρέπει πράξεις που θα είναι καταστροφικές για τη ζωή, και διαμορφώνει τους κατάλληλους όρους ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να συμβιώνουν. Αυτοί οι όροι αποκαλούνται –κατά τον Χομπς– Νόμοι της Φύσης.

Ο Χομπς αναζητεί μιαν ιδεατή ισορροπία ανάμεσα στον χρησιμοθηρικό εγωισμό των ανθρώπων και το καλώς εννοούμενο ένστικτο αυτοσυντήρησής τους, ανάμεσα στα πάθη και τη λογική, τον ωφελιμισμό και την ανάγκη αλληλεγγύης,  το άτομο και το σύνολο. Η απαισιοδοξία του επαληθεύεται στη μετανεωτερική εποχή μας, που είδε τις μεγάλες ιδεολογίες να αυτοδιαψεύδονται, την αντιπροσωπευτική δημοκρατία να εκφυλίζεται, την κρούστα του Διαφωτισμού να σπάζει από τους επαναφορτιζόμενους εθνοθρησκευτικούς φανατισμούς – και τους ανθρώπους να εξακολουθούν ν’ ανταγωνίζονται και ν’ αλληλοεξοντώνονται. Ο Χομπς είναι ο ανατόμος της ανθρώπινης φύσης που δεν αλλάζει.

Εκτενές άρθρο της Σώτης Τριανταφύλλου στην Βookpress